Er is iets ongelooflijk troostends aan een heerlijke ovenschotel op een koude avond, en mijn favoriet blijft toch echt de witlofgratin met ham en kaas. Het is zo’n gerecht dat me altijd terugbrengt naar mijn kindertijd, toen mijn oma het regelmatig maakte. De combinatie van de lichtbittere witlof, de zoute ham en dat romige laagje gesmolten kaas – het is gewoon magisch. En het mooie? Het is zo makkelijk te maken dat je er bijna geen moeite voor hoeft te doen.
Ik weet nog goed hoe ik als kind altijd stiekem een vorkje in de schaal prikte om een beetje van die krokante kaas te proeven voordat we aan tafel gingen. Tegenwoordig maak ik deze witlofgratin met ham en kaas zelf regelmatig, vooral als ik iets simpels maar toch speciaals op tafel wil zetten. Het is echt zo’n gerecht waar iedereen altijd van smult, en het voelt als een warme knuffel van binnen. Probeer het eens – je zult zien dat het binnen no time ook jouw favoriete comfortfood wordt!
Ingrediënten voor witlofgratin met ham en kaas
Oké, hier komt het geheim van mijn ultieme witlofgratin! Let goed op, want deze ingrediënten maken echt het verschil tussen een ‘oké’ schotel en een waar meesterwerk. Ik heb alles vaak genoeg aangepast om te weten wat wel en niet werkt.
- 4 mooie witlofjes – kies stevige, frisse exemplaren zonder bruine plekjes
- 8 plakjes gekookte ham – niet te dun, anders scheurt het bij het oprollen
- 100 g geraspte kaas – mijn favoriet is belegen Goudse, maar experimenteer gerust!
- 30 g boter – gewoon ongezouten, dat werkt het beste voor de saus
- 30 g bloem – patentbloem geeft de mooiste binding
- 300 ml melk – volle melk voor de meeste smaak, maar halfvolle kan ook
- Peper en zout naar smaak – ik gebruik altijd versgemalen peper
- Snufje nootmuskaat – letterlijk een klein snufje, dit maakt de saus af
Oh, en nog een tip: zorg dat alles op kamertemperatuur is voor je begint. De boter smelt dan gelijkmatiger en de melk klontert niet in je saus. Vertrouw me maar, dat scheelt een hoop gedoe!
Stappenplan voor het maken van witlofgratin met ham en kaas
Zodra je alle ingrediënten klaar hebt staan, gaan we echt aan de slag! Dit stappenplan lijkt misschien veel, maar eigenlijk is het supereenvoudig. Ik beloof je dat zelfs als je nog nooit een gratin hebt gemaakt, dit je gaat lukken. Heb je je ovenschaal al klaarstaan? Dan beginnen we!
Voorbereiding van de witlof en ham
Allereerst die prachtige witlofjes. Ik snij altijd een klein plakje van de onderkant af – die bittere kern willen we niet. Kook ze vervolgens zo’n 5 minuten in ruim water met een snufje zout. Niet langer, want dan worden ze te slap! Giet ze daarna heel goed af en laat ze even uitdruppen op een vergiet. Dit stapje is cruciaal, anders krijg je straks een waterige saus.
Terwijl de witlof afkoelt, pak ik de ham erbij. Rol elk witlofje netjes in een plakje ham – soms gebruik ik er zelfs twee als ze wat kleiner zijn. Probeer ze mooi strak op te rollen en leg ze dan met de naad naar onderen in je ingevette ovenschaal. Zo blijven ze mooi bij elkaar tijdens het bakken!
Het maken van de kaassaus
Ah, hier komt mijn favoriete onderdeel – die heerlijke romige saus! Smelt eerst de boter op middelhoog vuur. Voeg dan de bloem toe en roer goed met een garde tot je een glad mengsel hebt. Dit noemen we een roux, en het is de basis voor elke goede saus.
Nu komt het spannende deel: beetje bij beetje de melk toevoegen terwijl je blijft roeren. Ik giet altijd eerst een klein scheutje erbij, roer dat helemaal glad, en herhaal dat dan. Zo voorkom je klontjes! Blijf roeren tot de saus mooi gebonden is en aan een lepel blijft plakken. Proef even en breng op smaak met peper, zout en dat verrukkelijke snufje nootmuskaat.
Afwerken en bakken
Nu komt alles samen! Giet die heerlijke saus over de ingepakte witlofjes in de schaal. Probeer alles mooi te bedekken. Strooi er vervolgens royaal de geraspte kaas overheen – hoe meer hoe beter, vind ik altijd!
Zet de schaal in de voorverwarmde oven op 180°C en bak je gratin in ongeveer 20-25 minuten goudbruin. Je weet dat hij klaar is als de kaas bubbelt en een prachtige kleur heeft. Oh, en dat heerlijke aroma dat door je keuken verspreidt? Dat is het teken dat je bijna kunt gaan smullen!
Laat hem even 5 minuten staan voor je serveert – zo kan de saus wat indikken. En kijk uit voor die eerste hete hap… Die is altijd verraderlijk, maar oh zo lekker!
Tips voor de perfecte witlofgratin met ham en kaas
Na al die jaren dit gerecht te maken, heb ik wat trucjes ontdekt die écht het verschil maken. Ten eerste: gebruik altijd verse, hoogwaardige kaas. Voorverpakte geraspte kaas bevat vaak antiklontermiddelen waardoor hij minder goed smelt. Ik rasp hem liever zelf – het duurt iets langer, maar de smaak en textuur zijn zoveel beter!
Een verrassende toevoeging? Een theelepeltje mosterd in de saus! Het geeft net dat beetje pit die perfect balanceert met de romige kaas. Vergeet ook niet om de witlof goed uit te laten lekken na het koken – niemand wil een waterige gratin. En als je echt luxe wilt doen, vervang dan de ham door parmaham of serranoham.
Mijn belangrijkste tip: laat de gratin na het bakken even rusten. Die vijf minuten wachten is cruciaal voor de perfecte textuur. Het is moeilijk, ik weet het, maar wél de moeite waard!
Veelgestelde vragen over witlofgratin met ham en kaas
Ik krijg vaak dezelfde vragen over deze heerlijke witlofgratin, dus ik heb de belangrijkste hier even voor je op een rijtje gezet. Misschien heb jij precies dezelfde vraag!
Kan ik een andere kaas gebruiken dan Goudse?
Absoluut! Emmentaler of gruyère werken ook fantastisch. Sterker nog, die smelten nóg beter. En voor een extra smaakexplosie kun je een mix van kazen proberen. Mijn persoonlijke favoriet is een combinatie van belegen Goudse met een beetje parmezaan.
Hoe bewaar ik de restjes?
Goed luchtdicht afgesloten in de koelkast blijft hij nog 2-3 dagen goed. Opwarmen doe ik het liefst in de oven op 160°C – dan blijft die heerlijke krokante korst behouden. In de magnetron kan ook, maar dan wordt de kaas wat minder knapperig.
Mag ik diepvrieswitlof gebruiken?
Eerlijk? Liever niet. Diepvrieswitlof wordt vaak te waterig waardoor je gratin minder lekker wordt. Verse witlof geeft echt het beste resultaat, zowel qua smaak als textuur. Maar in noodgevallen kun je het proberen – laat het dan wel eerst heel goed uitlekken!
Waarom wordt mijn saus soms klonterig?
Ah, dat herken ik! Meestal komt dit doordat de melk te koud was of omdat je te snel te veel melk toevoegde. De truc is echt: beetje bij beetje, en blijf constant roeren. En zorg dat je roux (het mengsel van boter en bloem) niet te donker wordt voor je de melk toevoegt.
Kan ik dit gerecht van tevoren maken?
Zeker! Je kunt de witlof een dag van tevoren koken en inrollen in de ham. Maak de saus vers op de dag zelf en bak hem dan pas. Of maak alles klaar tot aan het bakken en zet het afgedekt in de koelkast – bak dan gewoon 5-10 minuten langer als je hem nodig hebt.
Variaties op witlofgratin met ham en kaas
O, wat kan ik hier plezier over hebben! Want hoewel de klassieke versie al perfect is, vind ik het altijd leuk om met variaties te experimenteren. De eerste keer dat ik gruyère kaas probeerde in plaats van Goudse? Dat was echt een openbaring! Die nootachtige smaak maakt de gratin nóg specialer. En emmentaler geeft zo’n heerlijke draad als je een hap neemt.
Voor de groenteliefhebbers: probeer eens champignons! Ik bak ze kort mee met een teentje knoflook en verdeel ze tussen de witlofrolletjes. Of wat dacht je van een handvol spinazie door de kaassaus? En voor de feestdagen doe ik er weleens spekjes bij – gewoon even uitbakken en erover strooien voor het in de oven gaat. Mijn nichtje is dol op de versie met een laagje gepureerde aardappelen onder de witlof. Echt, de mogelijkheden zijn eindeloos!
Oh, en als je van kruiden houdt: een paar takjes verse tijm in de saus of wat peterselie erover voor het serveren maakt het helemaal af. Maar weet je wat? Begin eerst maar eens met de basisversie. Want die is al zo goed dat je misschien geen variaties meer wilt!
Bewaren en opwarmen van witlofgratin met ham en kaas
Heb je wat over? Geen zorgen, deze witlofgratin blijft nog 2-3 dagen goed in de koelkast – mits je hem goed afgedekt bewaart. Ik doe er altijd vershoudfolie overheen of stop hem in een luchtdichte bak. Opwarmen gaat het beste in de oven op 160°C voor zo’n 10-15 minuten. Zo blijft die heerlijke krokante kaaskorst intact! In de magnetron kan ook (ongeveer 2 minuten op 800 watt), maar dan verlies je wel wat van die knapperigheid. Let op: vries hem liever niet in, want de saus kan dan wat grauw worden. Eet smakelijk!
Voedingsinformatie van witlofgratin met ham en kaas
Hieronder vind je een schatting van de voedingswaarden per portie, maar let op: deze kunnen iets verschillen afhankelijk van de exacte ingrediënten en merken die je gebruikt. Mijn berekening is gebaseerd op volle melk en belegen Goudse kaas. Voor een lichtere versie kun je halfvolle melk en magere kaas proberen, maar eerlijk? Die extra romigheid is het waard!
Geniet van je witlofgratin met ham en kaas
Nu is het jouw beoordeling! Ik hoop dat deze witlofgratin met ham en kaas net zo’n favoriet wordt bij jou thuis als bij mij. Vertel me vooral hoe het gelukt is – ik ben benieuwd naar jouw ervaringen! En vergeet niet: goed eten is bedoeld om te delen, dus nodig je vrienden uit of maak een extra portie voor de lunch morgen. Eet smakelijk!
Print
Heerlijke witlofgratin met ham en kaas in 4 stappen
- Total Time: 40 minuten
- Yield: 4 porties 1x
- Diet: Low Lactose
Description
Een heerlijke witlofgratin met ham en kaas, perfect voor een comfortabel avondmaal.
Ingredients
- 4 witlof
- 8 plakjes gekookte ham
- 100 g geraspte kaas
- 30 g boter
- 30 g bloem
- 300 ml melk
- Peper en zout naar smaak
- Snufje nootmuskaat
Instructions
- Verwarm de oven voor op 180°C.
- Kook de witlof 5 minuten in water met een snufje zout. Laat uitlekken.
- Wikkel elk stuk witlof in een plakje ham en leg ze in een ovenschaal.
- Smelt de boter in een pan, voeg de bloem toe en roer tot een glad mengsel.
- Voeg langzaam de melk toe onder voortdurend roeren tot een dikke saus ontstaat.
- Kruid de saus met peper, zout en nootmuskaat.
- Giet de saus over de witlof en bestrooi met de kaas.
- Bak 20-25 minuten in de oven tot de kaas goudbruin is.
Notes
- Je kunt ook emmentaler of gruyère kaas gebruiken.
- Voeg eventueel wat mosterd toe aan de saus voor extra smaak.
- Prep Time: 15 minuten
- Cook Time: 25 minuten
- Method: Ovengebakken
- Cuisine: Nederlands
Nutrition
- Serving Size: 1 portie
- Calories: 320 kcal
- Sugar: 6 g
- Sodium: 450 mg
- Fat: 18 g
- Saturated Fat: 10 g
- Unsaturated Fat: 6 g
- Trans Fat: 0 g
- Carbohydrates: 20 g
- Fiber: 3 g
- Protein: 22 g
- Cholesterol: 55 mg
Keywords: witlofgratin, ham en kaas, ovenschotel, comfort food
